"Dadaizm


Literatura, Historia sztuki, Malarstwo, I wojna światowa, Dwudziestolecie międzywojenne


Dadaizm, kierunek w plastyce i literaturze, rozwijający się w latach 1915-1922, zapoczątkowany w Zurychu przez emigrantów wojennych grupujących się wokół czasopisma Cabaret de Voltaire.

Główni przedstawiciele: T. Tzara, F. Picabia, M. Duchamp, H. Arp, M. Ernst, K. Schwitters.

Artyści ci uznali, że cywilizacja europejska i układ społeczny zostały skompromitowane przez bezsens wojny. Stąd ich negacja estetyzmu, prowokacyjny, mistyfikacyjny, a niekiedy obraźliwy, charakter wystaw i zdarzeń artystycznych, np. wygaszenie świateł podczas zapowiedzianego kongresu z udziałem Ch. Chaplina, wystawienie muszli klozetowej Duchampa, eksponowanie reprodukcji najsłynniejszych obrazów z wulgarnymi zniekształceniami.

Ruch dadaistyczny znalazł podatny grunt w Niemczech oraz we Francji, gdzie był kontynuowany przez surrealistów.

Nazwa pochodzi od słowa "dada" - przypadkowo wybranego ze słownika Larousse'a, w języku dzieci oznaczającego konika lub zabawkę."

"Cummings Edward Estlin


Literatura, Ameryka Północna, Stany Zjednoczone, XIX i początek XX w., I wojna światowa


Cummings Edward Estlin (1894-1962), amerykański poeta, powieściopisarz i dramaturg, podpisujący się jako e.e. cummings. Absolwent Uniwersytetu Harvarda, po ukończeniu nauki rozpoczął w 1917 służbę w amerykańskim korpusie sanitarnym we Francji. Posądzony o ujawnienie tajemnic wojskowych, spędził 3 miesiące w więzieniu. Wspomnienia z tego okresu posłużyły mu jako materiał do napisanej w formie pamiętnika powieści Ogromna sala (1922).

Zadebiutował zbiorem poezji Tulipany i kominy (1923), inspirowanym twórczością dadaistów i G. Apollinaire’a, z którego poezją zetknął się podczas pobytu w Paryżu w latach 1920-1924. Opublikował następnie: & (1925), jest 5 (1926), ViVa (1931), Bez podziękowań (1935) oraz 1/20 (1936).

Eksperymentator w dziedzinie poezji, wprowadzał do swoich utworów wiele neologizmów, burzył zasady interpunkcji, rozbijał grupy wyrazowe, rozstawiał litery i cyfry, układał wiersze w projektowanych przez siebie układach typograficznych. W dziedzinie tematyki pozostał tradycjonalistą - buntował się przeciw drobnomieszczaństwu i purytańskim ograniczeniom, afirmując miłość, erotyzm, młodość i sztukę.

Na dorobek sceniczny składają się: ekspresjonistyczna tragikomedia Him (1927), libretto baletowe Tom (1925) i dramat alegoryczny Santa Claus (1946). Eksperymentalna twórczość uczyniła z niego czołowego przedstawiciela skrajnie nowatorskiego nurtu w poezji amerykańskiej. W literaturze polskiej podobną rolę odegrał M. Białoszewski."